W prawie polskim nie istnieje jednorodna definicja błędu lekarskiego, zwyczajowo jednak można posługiwać się ogólnymi definicjami, obowiązującymi w tym zakresie. Błąd w sztuce lekarskiej jest zachowaniem, które stoi w sprzeczności z powszechnie uznawaną wiedzą i praktyką medyczną. Błąd taki może być popełniony przez lekarza, pielęgniarkę, położną, stomatologa, fizjoterapeutę itp.
Podział błędów w sztuce lekarskiej
- błąd diagnostyczny – występuje wówczas, gdy lekarz, po przeprowadzeniu badania fizykalnego i interpretacji wyników badań np. laboratoryjnych czy obrazowych, nieprawidłowo zdiagnozuje schorzenie, na które cierpi pacjent
- błąd terapeutyczny – pojawia się w przypadku zastosowania niewłaściwego leczenia lub przeprowadzenia zabiegu operacyjnego przy istniejących przeciwwskazaniach zdrowotnych
- błąd techniczny polega na nieprawidłowym wykonaniu czynności leczniczej np. ekstrakcji zęba czy zabiegu chirurgicznego, czego konsekwencją jest uszczerbek na zdrowiu pacjenta
- błąd opiniodawczy – występuje w przypadku wydania błędnego orzeczenia lekarskiego, które jest oparte na zasadach sprzecznych z wiedzą medyczną i obowiązującą doktryną opiniodawczą
- błąd organizacyjny – jest oparty na złej organizacji instytucji udzielającej świadczeń medycznych, która ma wpływ na nieprawidłowy przebieg leczenia pacjenta
Do powstawania błędów w sztuce lekarskiej najczęściej dochodzi wskutek niezauważenia istotnych symptomów podczas diagnozowania pacjenta, braku aktualnej wiedzy medycznej i nieznajomości obowiązujących zasad praktyki lekarskiej oraz na skutek braku należytej dbałości podczas wykonywania czynności leczniczych.
Z punktu widzenia przepisów prawnych, składanie pozwów w sprawach o błędy w sztuce lekarskiej, odbywa się najczęściej na podstawie przepisów Prawa Karnego. Są to między innymi artykuły:
- 156 k.k – spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu
- 157 k.k. – naruszenie czynności narządu lub rozstrój zdrowia
- 155 k.k. – nieumyślne spowodowanie śmierci
- 160 k.k. – narażenie na niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu
Zgłaszanie błędów w sztuce lekarskiej
Osoba poszkodowana na skutek błędu lekarskiego ma możliwość zgłoszenia tego faktu do odpowiednich instytucji i dochodzenia prawa do odszkodowania za doznany uszczerbek na zdrowiu. W przypadku śmierci pacjenta zgłoszenia takiego może dokonać jego rodzina.
Instytucją, do której można zgłosić zaistnienie błędu w sztuce lekarskiej jest Wojewódzka Komisja do Spraw Orzekania o Zdarzeniach Medycznych. Postępowanie administracyjne w takiej Komisji ma na celu stwierdzenie, czy wystąpienie błędu w sztuce lekarskiej stanowiło zdarzenie medyczne. Jeżeli Komisja orzeknie, że doszło do zdarzenia medycznego, wówczas skieruje wniosek o zadośćuczynienie i odszkodowanie do firmy ubezpieczeniowej, z którą placówka medyczna ma podpisaną umowę ubezpieczenia.
Jeżeli jednak Komisja wyda negatywną decyzję w tej sprawie – można dochodzić odszkodowania za uszczerbek na zdrowiu lub śmierć pacjenta na drodze postępowania cywilnego. Przyznane odszkodowanie może mieć formę jednorazowego świadczenia pieniężnego, renty z tytułu niezdolności do wykonywania pracy, a także obejmować pokrycie kosztów ewentualnego leczenia i zabiegów rehabilitacyjnych.
Postępowanie sądowe może być prowadzone niezależnie od działań podejmowanych przed Wojewódzką Komisją do Spraw Orzekania o Zdarzeniach Medycznych. Złożenie pozwu w sądzie powszechnym może nastąpić tak po zakończeniu postępowania przed Komisją, ale również może być jedynym postępowaniem w sprawie błędu lekarskiego. Istotne jednak jest to, że co do zasady postępowanie cywilne poprzedzone winno być postępowaniem polubownym.
Ponadto pacjent poszkodowany wskutek błędu w sztuce lekarskiej może zgłosić ten fakt do Rzecznika Praw Pacjenta i do Rzecznika Praw Obywatelskich. W przypadku wykorzystania wszystkich możliwości prawnych w Polsce pacjent lub jego rodzina mogą szukać pomocy w Komitecie Praw Człowieka działającym przy ONZ, lub w Europejskim Trybunale Praw Człowieka Rady Europy.